Nhu cầu vay tiêu dùng đang ngày một cao nhưng lượng người vay được còn khá hạn chế. Một trong những nguyên nhân nổi bật là việc hoàn thiện hồ sơ. Đây cũng là thách thức lớn nhất đối với người lao động phổ thông có nhu cầu.
Vay tiêu dùng có thực sự phù hợp với người lao động bình dân?
Về bản chất, vay tiêu dùng là vay tín chấp và không yêu cầu người vay phải có tài sản đảm bảo nên các điều kiện vay có phần khắt khe hơn các hình thức vay khác.
Giá trị các khoản vay tiêu dùng không cao, chỉ khoảng 20 - 30 triệu đồng, nhiều lắm thì được 50 triệu đồng. Lãi suất các khoản vay tiêu dùng thường dao động trong khoảng 20% - 35%/năm nhưng cũng có nhiều gói vay lên đến 48%/năm. So với các khoản vay thế chấp với lãi suất trong khoảng 9% - 14% thì lãi suất vay tiêu dùng cao hơn hẳn nhưng cũng chỉ tương đương lãi suất vay cầm cố tài sản, như chuỗi cầm đồ lớn nhất Việt Nam là F88 đang áp dụng là từ 35%/năm. Thời gian vay thường ngắn, tối đa cũng chỉ 5 năm trong khi thời gian vay thế chấp có thể lên đến 15-20 năm nhưng dài hơn so với thời gian vay cầm cố, thường là từ 12 - 18 tháng.
Nhìn chung, các khoản vay tiêu dùng, vay tín chấp phù hợp với người lao động phổ thông, bình dân như công nhân, nông dân, xe ôm công nghệ, tiểu thương, chủ cơ sở sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ…. Tuy nhiên, vướng mắc lớn nhất vẫn là giấy tờ, thủ tục.
Thách thức hoàn thành hồ sơ vay tiêu dùng
Mỗi gói vay đều có những điều kiện riêng và để chứng minh mình đáp ứng được, khách hàng cần phải cung cấp một số loại giấy tờ, gọi chung là hồ sơ vay.
Điều kiện chung là người vay phải từ 18 đến 60 tuổi, không bị truy nã hay đang thi hành án. Để chứng minh, khách hàng chỉ cần nộp bản sao căn cước công dân. Khi phê duyệt, ngân hàng hay công ty tài chính có thể yêu cầu đối chiếu bản gốc. Nếu người vay không sống tại địa chỉ đăng ký trên căn cước thì cần xin xác nhận của công an địa phương cư trú. Tiếp đến là cần có năng lực hành vi, nôm na là hiểu điều mình nói, biết việc mình làm. Với điều kiện này, người vay không cần làm thủ tục xác minh gì bởi nhân viên ngân hàng có trách nhiệm thẩm định và đưa kết quả vào hồ sơ. Nữa là đơn vay tiêu dùng do ngân hàng, công ty tài chính cung cấp và khách hàng chỉ cần điền thông tin.
Những loại giấy tờ tiếp theo mới thực sự là “thử thách”. Đầu tiên là chứng minh việc làm ổn định. Tốt nhất là hợp đồng lao động còn thời hạn từ 1 năm trở lên và có giấy xác nhận công tác tối thiểu 6 tháng. Hai loại giấy tờ này, người vay có thể xin xác nhận tại đơn vị đang công tác. Với người lao động tự do thì khó hơn và tốt nhất là liên hệ trực tiếp với nhân viên tư vấn để được hướng dẫn làm hồ sơ thay thế theo quy định riêng.
Chứng minh thu nhập tối thiểu từ 3 đến 4 triệu đồng/tháng. Với những người nhận lương qua tài khoản thì việc chứng minh thu nhập là rất đơn giản, thậm chí ngân hàng sẽ chủ động hỗ trợ. Nếu vay ở các công ty tài chính thì cần liên hệ với ngân hàng nhận lương để yêu cầu sao kê. Những người không nhận lương qua tài khoản có thể chứng minh gián tiếp bằng cách sao kê thu nhập và chi tiêu qua tài khoản trong 6 tháng đến 1 năm hay chứng minh thông qua một số tài sản có giá trị khác như hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, sổ tiết kiệm, hóa đơn điện nước… đối với lao động tự do hay qua đăng ký kinh doanh hoặc hóa đơn thuế đối với chủ cơ sở sản xuất nhỏ lẻ hoặc tiểu thương, thậm chí đăng ký/cà vẹt xe máy, ô tô đối với tài xế xe công nghệ.
Cuối cùng là điểm tín dụng CIC, nôm na là nợ xấu. Với điều kiện này, ngân hàng hay công ty tài chính sẽ làm thay khách hàng. Nhưng để biết mình có thuộc nhóm nợ xấu khó vay hay không, người vay có thể chủ động kiểm tra trên website của Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC).
Đây là những giấy tờ thiết yếu cần hoàn thành nếu không sẽ bị từ chối cho vay. Khi đó, khách hàng vẫn có thể lựa chọn hình thức vay khác như vay cầm cố tài sản, nôm na là cầm đồ. Thời gian gần đây, vay cầm đồ có nhiều biến tướng, do vậy, nếu có nhu cầu, khách hàng cần phải chọn lựa những địa chỉ có uy tín như chuỗi cầm đồ F88 để đặt vấn đề. Ưu điểm của vay cầm cố là thủ tục vay đơn giản, tuy nhiên cần phải làm rõ các vấn đề lãi phí trước khi vay nhằm tránh tranh chấp sau này.